مهم نوبل فیزیک ۲۰۱۹ برای سه دانشمند به خاطر کمک به فهم ما از تکامل جهان

نیمی از این جایزه به کیهان‌شناس و فیزیک‌دان نظری آمریکایی، جیم پیبلس (James Peebles) و نیمی دیگر به اخترشناسان سوئیسی، میشل مایور (Michel Mayor) و دیدیه کلاز (Didier Queloz) رسید.

جیم پیبلس متولد ۱۹۳۵ و استاد دانشگاه پرینستون است. او نیمی از جایزه نوبل فیزیک را برای «کشفیات تئوری و کمک به درک ما از تکامل کیهان پس از انفجار بزرگ» دریافت کرد. همچنین نیمی دیگر از این جایزه به دور اخترشناس سوئیسی رسید. میشل مایور (متولد ۱۹۴۲) استاد نجوم دانشگاه ژنو و دیدیه کلاز، به عنوان جوان‌ترین فرد این گروه (متولد ۱۹۶۳) استاد در دانشگاه ژنو و دانشگاه کمبریج است. این دو اخترشناس در اکتبر ۱۹۹۵ «اولین سیاره فراخورشیدی که به دور ستاره‌ای خورشید مانند می‌گردد را در کهکشان راه‌شیری کشف کردند».

هیئت داوران انتخاب این جایزه که از فرهنگستان سلطنتی علوم سوئد هستند، در پایان مراسم اعلام نوبل فیزیک گفتند: «اکتشافات آن‌ها درک ما از جهان را برای همیشه تغییر داده است.»

جیم پیبلس و تکامل کیهان

نظریه انفجار بزرگ، اولین لحظات کیهان را در حدود ۱۳.۷ میلیارد سال پیش توصیف می‌کند. جایی که جهان از نقطه‌ای بسیار داغ و بسیار چگال انبساط پیدا کرد و پس از تشکیل اولین ذرات بنیادی و اولین هسته‌‌ها، جهان به مرور سردتر شد. ۴۰۰۰۰۰ سال پس از انفجار بزرگ، جهان شفاف شد و فتون‌های نور توانستند در کیهان منتشر شوند. حتی امروز نیز نخستین پرتوهای نور جهان که به تابش زمینه کیهان معروف است، در جهان وجود دارد و ما می‌توانیم آن را رصد کنیم. تابش زمینه کیهان اسرار زیادی از پیدایش و تکامل جهان را همراه خود دارد.

جیمز پیبلس با کمک محاسبات تئوری توانست ردپای نخستین لحظات کیهان را تفسیر کند و عملیات‌های جدید فیزیکی را  کشف کند. نتایج تحقیقات او به ما جهانی را نشان می‌دهد که تنها ۵ درصد آن از ماده قابل مشاهده (یعنی ستاره‌ها، کهکشان‌ها، سیارات و ...) است. ۹۵ درصد باقی‌مانده جهان از ماده تاریک و انرژی تاریک بوجود آمده و این یک معما و چالش در فیزیک مدرن است.

کشف سیاره فراخورشیدی

در اکتبر ۱۹۹۵ میشل مایور و دیدیه کلاز اعلام کردند برای اولین بار موفق به کشف سیاره‌ای فراخورشیدی شدند که به دور ستاره‌ای شبیه به خورشید می‌گردد. این سیاره که 51 پگاسوس b نام دارد، به دور ستاره ۵۱ پگاسوس از صورت فلکی اسب بالدار می‌گردد و حدود ۵۰ سال نوری با ما فاصله دارد. ستاره ۵۱ پگاسوس، ستاره‌ای در رشته اصلی و با دمای سطحی ۵۷۰۰ کلوین است. مایور و کلاز برای این کشف از ابزار رصدخانه Haute-Provence در جنوب فرانسه استفاده کردند.

این کشف آغاز یک تحول در نجوم بود و پس از آن بیش از ۴۰۰۰ سیاره فراخورشیدی دیگر نیز در کهکشان راه‌شیری کشف شدند. هنوز جهان‌های عجیب زیادی با اندازه‌ها و مدارهای متفاوت کشف نشده‌ باقی مانده‌اند. این سیارات می‌توانند نظریه‌های ما درباره سیستم‌های سیاره‌ای را به چالش بکشند و دانشمندان را وادار کنند تا نظریات خود درباره منشا سیارات را اصلاح کنند. شاید با پروژه‌های جدیدی که برای کشف سیارات فراخورشیدی تعریف شده‌اند ما به پاسخ سوال همشگی خود درباره وجود حیات در جایی دیگر، دست پیدا کنیم. 

برندگان جایزه نوبل فیزیک ۲۰۱۹ دید ما را نسبت به کیهان تغییر دادند. کشفیات جیمز پیبلس به درک ما از چگونگی تکامل کیهان پس از انفجار بزرگ کمک کرد و در عین حال میشل مایور و دیدیه کلاز کهکشان ما را برای کشف سیاره‌ای فراخورشیدی جستجو کردند.

اکتشافات آن‌ها درک ما از جهان را برای همیشه تغییر داده است.

منابع: www.nobelprize.org و phys.org