کاهش درخشندگی ابط الجوزا در نتیجه لکه‌های ستاره‌ای غول پیکر

ستاره ابط الجوزا که در شانه صورت فلکی جبار دیده می‌شود، ۲۰ برابر خورشید جرم دارد و اندازه آن ۱۰۰۰ بار بزرگ‌تر از ستاره ما است. اگر این ستاره در منظومه‌شمسی قرار بگیرد، لایه‌های بیرونی آن تقریبا به مدار مشتری می‌رسد.

از اکتبر ۲۰۱۹ تا آوریل ۲۰۲۰، درخشندگی ابط الجوزا ۴۰ درصد کم شد. در آن زمان بعضی از ستاره‌شناسان حدس زدند که این ستاره در آستانه یک انفجار ابرنواختری باشد. از طرف دیگر این امکان وجود داشت که کم شدن درخشندگی در نتیجه تپیدن این ستاره غول سرخ به علت پایان سوخت هسته‌ای بوجود آمده باشد. این تپش‌ها، لایه‌های بیرونی ستاره را به بیرون پرتاب می‌کند و سپس گاز گرد و غبار اطراف ستاره نور ستاره را جذب خواهد کرد.

محققان دانشگاه ماکس پلانک، تابش طیف بدست آمده از فضای میان‌ستاره‌ای اطراف این ستاره را مطالعه کردند؛ این تابش در نور مرئی ناپیدا است. آن‌ها دریافتند که ستاره ابط الجوزا حتی در طول موج زیر میلی‌متری نیز کاهش نور ۲۰ درصدی داشته است. دانشمندان انتظار داشتند که گاز‌های اطراف ستاره در این طول موج تابش داشته باشند، اما رصد‌ها حضور گاز و گرد و غبار را نشان نمی‌دهد.

بنابراین محققان نتیجه‌گیری کردند که این کاهش نور ناشی از تغییرات خود ستاره بوده است. رصدهای انجام شده در طول موج مرئی و زیرمیلی‌متری نشان می‌دهد که دمای ستاره تقریبا ۲۰۰ درجه کاهش پیدا کرده است.

این توزیع دما روی سطح ستاره نامتقارن است. تصاویر واضح بدست آمده در دسامبر ۲۰۱۹ از ستاره ابط‌ الجوزا درخشندگی متفاوت از بخش‌های مختلف سطح ستاره را نشان می‌دهد. در نتیجه ۵۰ تا ۷۰ درصد سطح ستاره با «لکه‌های ستاره‌ای» بزرگ پوشیده شده است. این مناطق نسبت به سطح ستاره دما و درخشندگی کمتری دارند.

لکه‌های ستاره‌ای در ستاره‌های غول پیکر رایج است. اما ستاره‌شناسان تا به حال آن‌ها را روی سطح ابط الجوزا رصد نکرده بودند. مشخص نیست که این لکه چه مدت روی سطح ستاره باقی می‌مانند و آیا مانند دوره ۱۱ ساله لکه‌های خورشیدی، دوره تناوب مشخصی دارند یا نه.

رصد‌های آینده اطلاعات دقیق‌تری از چرخه لکه‌ها و رابطه آن‌ها با کاهش نور ستاره در اختیار ما قرار خواهد داد. ستاره ابط الجوزا یک موضوع جالب برای تحقیقات آینده اخترفیزیک خواهد بود.

منبع: Astronomynow.com