کاهش شدید درخشندگی ستاره ابط الجوزا در صورت فلکی جبار

این ستاره از صورت فلکی جبار یک ابر غول قرمز با قطری در حدود هزار و صد برابر خورشید و فاصله 600 سال نوری از زمین است – اسم صحیح این ستاره ید الجوزا به معنی دست جوزا بوده که در طول زمان به اشتباه به لاتین به گونه ای دیگر ترجمه شده است.

به طور معمول، ابطالجوزا در میان 10 ستاره پرنور آسمان شب قرار دارد. از ماه اکتبر (اواسط ماه مهر) نور آن شروع به کم شدن کرد و در حدود دو هفته قبل، این کاهش به حدی بود که این ستاره حتی در میان 20 ستاره پر نور هم جایی نداشت.

البته کاهش نور ستاره به تنهایی برای ستاره هایی همچون ابطالجوزا عجیب نیست. این ستاره در گروه ستارگان متغیر طبقه بندی می‌شود. تغییرات روشنایی این ستاره، دهه ها مورد بررسی قرار گرفته است. اگرچه هنگامی که این تغییرات بسیار محسوس شوند، آنگاه احتمالات دیگری مطرح می‌شوند. یکی از این اتفاقات پایان عمر ستاره و مرگ آن با یک انفجار ابرنواختری است. اگر این اتفاق بیفتد، بقایای انفجار آن همچون ماه کامل برای چندین ماه در آسمان شب و حتی در طول روز دیده خواهد شد.

ستارگان قرمز رنگ به بزرگی ابطالجوزا، دارای عمری کوتاه و مرگ وحشتناکی هستند. یک انفجار ابرنواختری که از فواصل دور هم دیده خواهد شد. در واقع سن این ستاره فقط هشت و نیم میلیون سال است (در مقایسه با خورشید با عمری نزدیک به 4500 میلیون سال) اما به اواخر زندگی خود نزدیک می‌شود.

سارافینا نانس از دانشگاه برکلی می‌گوید:" بزرگترین سوالی که مطرح می شود این است که این انفجار چه زمانی روی می دهد؟ در جواب باید گفت که زمان دقیق مشخص نیست ولی این اتفاق به این زودی هم رخ نخواهد داد."

اما این تغییرات درخشندگی چگونه طبیعی به شمار می‌رود؟ این ستاره در گروه ستارگان متغیر نیمه منظم قرار دارد. به این معنی که دو دوره متفاوت بر درخشندگی آن تاثیر گذار است. برای این ستاره یک دوره شش ساله و یک دوره 425 روزه وجود دارد. دانشمندان تصور می‌کنند که انطباق کمترین درخشندگی در هر یک از این دو دوره با هم، سبب کاهش شدید درخشندگی آن شده است. پیش بینی می‌شود که این کاهش درخشندگی برای چند هفته دیگر ادامه داشته باشد و شرایط به حالت عادی بازگردد. البته ادوارد گینان از دانشگاه ویلانوا می‌گوید اگر این کاهش درخشندگی ادامه داشته باشد، نظریات قبلی در مورد دوره ها صحیح نخواهند بود.

اما دلیل اصلی این تغییرات شبه متناوب کاملا مشخص نیست. بعضی دانشمندان عقیده دارند که ستاره هایی همچون ابطالجوزا دارای سطحی متلاطم هستند. سطح این ستاره ها از منطقه های همرفتی بزرگی تشکیل شده که به طور متناوب منقبض و منبسط می‌شوند. اما این همه داستان نیست، در تصویری که توسط تلسکوپ آلما از این ستاره منتشر شده است، به طور همزمان قسمت های نورانی و تاریک در آن دیده می‌شود که نشاندهنده عدم تقارن، تورم، بی ثباتی و ضربان دار بودن حجم این ستاره است.

تحقیقات جدید نشان می‌دهد که این ستاره احتمالا در بازه ای بین یکصد هزار سال تا یک میلیون سال دیگر به پایان عمر خود خواهد رسید. اگرچه ذکر این نکته ضروری است که به علت فاصله 600 سال نوری این ستاره از زمین، ما در واقع به این ستاره به گونه ای که 600 سال پیش بوده می‌نگریم، شاید این انفجار رخ داده باشد و ما از آن بی خبر باشیم.

منبع: سایت نشنال جئوگرافی