ماه گرفتگی و ابر ماه در 6 مهر 94

در [url=http://www.cafeastro.net/modules/news/article.php?storyid=285]ماه‌گرفتگی[/url] یا خُسوف زمین در حرکت مداری خود به دور خورشید سایه‌اش را، که در فضا در سمتی مخالف خورشید ممتد است، به دنبال می‌کشد.
سایه زمین به شکل یک مخروط است که قاعده آن مقطع زمین و طول متوسط آن ۱۳۸۰۰۰ کیلومتر است. طول این سایه، بر اثر تغییر فاصله زمین از خورشید تا حدود ۴۰۰۰۰ کیلومتر نسبت به مبدا متوسط تغییر می‌کند. خسوف زمانی اتفاق می‌افتد که ماه وارد مخروط سایه زمین شود.

وقتی از بالا به دائرةالبروج بنگریم به اشتباه گمان می‌کنیم که ماه‌گرفتگی باید ماهی یک بار اتفاق افتد. خطای این دید وقتی آشکار می‌شود که از پهلو نگاه کنیم. آنگاه روشن می‌شود که این سه جرم در حقیقت بر یک خط واقع نیستند. ماه در نتیجه میل مدارش با دائرةالبروج، می‌تواند از بالا یا پایین مخروط سایه، به فاصله‌ای که حداکثر ۳۲٬۰۰۰ کیلومتر می‌شود بگذرد. برای اینکه خسوف برقرار باشد باید دو شرط مهم زیر هم‌زمان با یکدیگر برقرار باشند.

1- خورشید، زمین و ماه، باید بر خطی مستقیم واقع باشند یعنی ماه به حالت بدر از زمین دیده شود. این واقعه ماهی یک بار روی می‌دهد.

2-ماه در حرکت مداریش باید در حال عبور از [url=http://www.cafeastro.net/modules/news/article.php?storyid=5]دایرةالبروج[/url]، یعنی در یکی از گره‌ها باشد.

ماه گرفتگی کلی زمانی رخ می دهد که تمام ماه از داخل سایه ی زمین عبور می کند و بطور کامل در تاریکی فرو می رود. این رویداد به خاطر رنگ های گوناگون و متغییری که ماه در لحظه ی گرفت کامل در سطح خود دارد بسیار برجسته و مورد توجه است. در خسوف کلی، زمین حداکثر 107 دقیقه مانع از رسیدن نور خورشید به ماه می شود.



خسوف 6 مهر

در ادامه اطلاعیه شورای مرکز تقویم موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران درباره ماه گرفتگی کلی دوشنبه 6 مهر 1394 را خواهید خواند:

«ورود لبه ماه به سایه زمین در ساعت 4 و 37 دقیقه بامداد دوشنبه 6 مهر 1394، رخ می دهد. در ساعت 5 و 41 دقیقه سایه زمین تمام قرص ماه را می پوشاند و ماه گرفتگی کلی آغاز می شود. در ساعت 6 و 53 دقیقه ماه گرفتگی کلی تمام شده و ماه شروه به خورج از سایه (باز شدن) می کند. پایان ماه گرفتگی در ساعت 7 و 57 دقیقه اتفاق می افتد. این ماه گرفتگی در سراسر ایران قابل رویت می باشد اما پایان ماه گرفتگی در هیچ نقطه ای از ایران دیده نمی شود. همچنین در مناطق شرقی ایران، قبل از آغاز گرفتگی کلی، ماه غروب می کند.
این گرفتگی غیر از شرق آسیا و بخش هایی از آسیای میانه، اقیانوسیه و بخش کوچکی از آلاسکا در تمام دنیا قابل رویت است.»
[url=http://calendar.ut.ac.ir/Fa/News/Data/Doc/Lunar%20Eclipse%20060794.pdf]دانلود این اطلاعیه[/url]

چگونگی رصد خسوف ششم مهر 1394 در ایران به محل رصد شما بستگی خواهد داشت. در تمام ایران مراحل خسوف نیمسایه ای و جزیی دیده می شود. ولی در مناطق شرقی ایران امکان مشاهده خسوف کلی وجود ندارد. در مناطق غربی ماه دقایقی از خسوف کلی تا نیمه های گرفتگی دیده می شود. هر چه به سمت غربی ایران پیش برویم بر میزان زمان خسوف کلی افزوده می شود.



ماه در زمان خسوف کلی ششم مهر در صورت فلکی حوت قرار دارد. در این حالت صورت های فلکی مهم آسمان زمستان در محدوده بالا تر از ماه قرار دارند. هر چه به سپیده دم نزدیک تر شویم هوا روشن تر می شود و ماه گرفتگی در میان زمینه ی لاجوردی آسمان تنها می ماند و دیدن قسمت قرمز ماه نیز سخت تر خواهد شد؛ به طوری که اگر افق شما بسیار باز ولی غبار آلود باشد، ماه گرفته محو خواهد شد.




ویژگی ماه گرفتگی 6 مهر

می دانیم که مدار ماه به گرد زمین بیضی شکل است. قرار داشتن زمین در یکی از کانون های این بیضی موجب می شود که ماه در نزدیک ترین فاصله از زمین (حضیض مدار) به فاصله 356 هزار کیلومتر و در دور ترین فاصله (اوج مداری) به فاصله 407 هزار کیلومتر از زمین می رسد. ماه در ساعت 5:16 دوشنبه 6 مهر ماه به حضیض مداری یعنی 356877 کیلومتر از زمین می رسد. ماه کامل یا بدر نیز در ساعت 6:20 روی می دهد.

رصد ماه گرفتگی

خسوف را می توانیم از هر جایی ببینیم. فقط کافی است تا از طریق اخبار هواشناسی از صاف بودن آسمان محل زندگی خود مطمئن شوید. ماه گرفتگی پدیده ای است که بر عکس خورشید گرفتگی به در نظر گرفتن نگات ایمنی خاصی برای مشاهده احتیاج ندارد و می توانید با چشم غیر مسلح به راحتی این پدیده را مشاهده کنید. اگر ابزار آلات رصدی، مانند تلسکوپ یا دوربین دوچشمی در اختیار دارید می توانید پنهان شدن دهانه ها و دریا های سطح ماه را در سایه زمین مشاهده کنید و حتی دهانه هایی که با استفاده از نقشه های ماه می شناسید روی ماه پیدا کنید و منتظر پنهان شدن آن در سایه زمین باشید.



علت رنگ قرمز ماه به هنگام خسوف

نوری که از خورشید به زمین می رسد هنگام عبور از جو زمین منعکس می شود و طیف امواج کوتاه از جمله آبی در آن پخش می شود. در این میان طیف قرمز از جو زمین می گذرد و به سطح ماه می تابد و از این رو ماه وقتی در سایه ی زمین قرار می گیرد به جای آن که تیره شود به رنگ قرمز دیده می شود. با این حال رنگ خسوف کلی در زمان های مختلف متفاوت است. آندره دانژن، اخترشناس فرانسوی، با بررسی ماه گرفتگی ها به این نتیجه رسید که یکی از پنج نوع رنگ را در خسوف کلی شاهد هستیم که در تصویر زیر شرح داده شده است.


سه عامل تیرگی رنگ ماه در زمان خسوف کلی موثر است:

1- وجود ابر و غبار های محلی و گاهی غبار های حاصل از آتشفشان که تا زمان ماه گرفتگی مقداری نامعلوم است.
2- ماه در مداری بیضی شکل به دور زمین می چرخد و قرار گیری ماه در نزدیک ترین فاصله از زمین در زمان خسوف کلی ممکن است باعث تیره تر شدن خسوف شود. در خسوف ششم مهر امسال، ماه همزمان در حضیض مداری نیز قرار دارد و با ابر ماه مواجه هستیم.
3- عبور ماه از مرکز یا لبه ی سایه ی زمین باعث تیره یا روشن تر شدن ماه در زمان خسوف کلی خواهد شد. در زمان خسوف کلی ششم مهر، ماه حدود 0.3 درجه با مرکز سایه زمین فاصله دارد و از جنوب سایه ی زمین می گذرد. بنابر این جنوب ماه روشن تر و شمال آن تیره تر است.



منابع:
[url=http://www.cafeastro.net/modules/news/article.php?storyid=285]ماه گرفتگی (بخش آموزش سایت)[/url]
مجله نجوم، شماره 250، صفحه 38 تا 41، خاموشی به وقت مهتاب، نویسنده: علی ابراهیمی سراجی
[url=http://www.timeanddate.com/eclipse/in/uk/london]www.timeanddate.com[/url]