پیش روی "کنجکاوی" به سمت تلماسه های فعال

عکس 1: این منظره که در تاریخ 25 سپتامبر 2015 توسط دوربین دکلی "کنجکاوی" ثبت شده است، تلماسه های سیاهی را در اواسط فاصله "کنجکاوی" تا قله کوه نشان می دهد.

"کنجکاوی" طی چند روز گذشته اولین نگاه کلوزآپ خود را به این ماسه های سیاه که "تلماسه های بگنولد" نام گذاری شده اند، متمرکز کرد. این تلماسه ها دامنه شمال غربی کوه شارپ را احاطه کرده اند. مریخ نورد قبلا با توده ها و سطوح ناهموار ماسه ای کوچکتر مواجه شده بود اما هرگز با یک تلماسه برخورد نکرده بود. تلماسه ای که "کنجکاوی" قصد بررسی آن را داشت ارتفاعی به اندازه یک ساختمان دو طبقه و وسعتی به اندازه یک زمین فوتبال دارد. تلماسه های بگنولد فعال هستند؛ تصاویری که از مدار مریخ گرفته شده نشان می دهد برخی از آنها در هر سال زمینی حدود 1 متر جابه جا می شوند. تا کنون به غیر از زمین در هیچ کجای منظومه شمسی تلماسه فعال دیده نشده است.


عکس2: نوار سیاه موجود در قسمت پایینی این منظره مریخی، بخشی از "تلماسه های بگنولد" را نشان می دهد که به صورت یک خط در صاف در سرتاسر لبه شمال غربی کوه شارپ کشیده شده اند.

بتنی المن عضو موسسه فناوری کالیفرنیا و آزمایشگاه پیش رانش جت ناسا در باره این پدیده گفت:" ما تحقیقاتی بر روی این تلماسه ها انجام می دهیم که نه تنها در مورد فعالیت های جدید آنها بر روی مریخ اطلاعاتی جمع آوری خواهیم کرد بلکه چگونگی ترکیبات لایه های ماسه سنگ به وجود آمده از این تلماسه ها که مدت ها قبل به شکل سنگ در آمده اند را خواهیم شناخت. "


عکس 3: تصویر ثبت شده از مدار مریخ تلماسه هایی را نشان می دهد که "کنجکاوی" اولین رویارویی با آن ها را در طول مسیر لایه های مرتفع کوه شارپ داشته است.

در روز دوشنبه 16 نوامبر، "کنجکاوی" تا 200 متری اولین تلماسه جلو رفت. او در حین پیش روی هرروز جهت باد و سرعت آن را با دقت بالا مورد بررسی قرار می داد و تصاویر بسیار نزدیکی از جلگه های مملو از تلماسه ثبت می کرد. او برای جمع آوری نمونه از بیل مکانیکی و برای مقایسه ترکیبات سطحی و داخلی تلماسه از یک چرخ خراش دهنده استفاده می کند.

"کنجکاوی" از 30 روز پیش تا کنون یعنی از هنگامیکه دو سنگ دیگر را نمونه برداری کرد و به راه افتاد، بیش از 315 متر را طی کرده است. آخرین نمونه با نام "گرینهورن" نهمین نمونه برداشته شده از زمان فرود "کنجکاوی" بر روی مریخ در سال 2012 و ششمین نمونه از زمان رسیدن آن به کوه شارپ در سال گذشته است. ماموریت این مریخ نورد مطالعه بر روی چگونگی تحول اقلیم باستانی مریخ از وضعیت مرطوب مساعد برای زندگی میکروبی به وضعیت خشک و ناملایم کنونی است.


عکس4: این انیمیشن تغییرات بین دو تصویر گرفته شده در سال 2010 و 2014 از تلماسه مریخی واقع در لبه کوه شارپ را نشان می دهدو مدرکی بر فعال بودن این تلماسه است.

دانشمندان قبل از فرود "کنجکاوی" روی مریخ به کمک تصاویر گرفته شده از مدار آن، نقشه ای از عراضی مختلف در ناحیه فرود این مریخ نورد تهیه کردند که شامل 140 صفحه مربع شکل است و هرکدام از آنها بخشی از عراضی مریخ به وسعت 1.5 کیلومتر را نشان می دهند. "کنجکاوی" این ماه وارد هشتمین مربع شد. او از ناحیه ای به اسم آرلی( (Arlee، همنام ناحیه جغرافیایی در مونتانا (Montana) واقع در شمال آمریکا، راه افتاد و به سمت ناحیه ای به نام ویندهوک (Windhoak)، همنام ناحیه ای جغرافیایی در نامیبیا (Namibia) واقع در کشوری در شمال غربی آفریقا، ادامه مسیر داد. در طول ماموریت "کنجکاوی" تیم کنترل کننده آن، سنگ ها، تپه ها و دیگر عراضی را مانند دو نمونه نام برده شده همنام نواحی جغرافیایی روی زمین نام گذاری کردند. دانشمندان حاضر در منطقه جغرافیایی نامیبیا و مرکز تحقیق و تعلیم گوبابب (Gobabeb) واقع در این کشور، لیستی از نام مکانهای جغرافیایی نامیبیایی را برای تیم کنترل کننده مریخ نورد آماده کرده اند تا برای عراضی این مربع استفاده کنند. نام ویندهوک به این دلیل برای این مربع انتخاب شد که تحقیقات در حال اجرا در صحرای نامیب آفریقا به کشف و تفسیر تلماسه ها و محیط های پلایا (یکی از اشکال زمین ریخت شناسی است که در پست ترین قسمت حوضه آبریز و یا دشت‌های سطحی به وجود می‌آید.) موجود در مریخ کمک می کند.

"کنجکاوی" قبلا در چندین مکان از مسیرش ماسه یا گرد و خاک هایی را یافته بود که توسط باد جابه جا و مواج می شدند. اما آنچه که تلماسه های واقعی را از آن ها متمایز می کند این است که تلماسه ها دارای شیبی هستند که کاملا در جهت وزش باد است و ماسه های روی آن ها در جهت این سراشیبی ها نشست می کنند . رالف بگنولد (1869-1990) مهندس ارتش بریتانیا یکی از پیشگامان مطالعه تاثیر باد بر روی حرکت ذرات ماسه در تلماسه ها بود که در این زمینه تحقیقات وسیعی انجام داد. جلگه ای که "کنجکاوی" در مریخ روی آن به مطالعه پدیده تلماسه می پردازد به احترام این مهندس ارتش به نام "بگنولد" ثبت شده است زیرا این اولین تحقیق منظم و دقیق درباره فعالیت تلماسه است که بر روی سیاره ای با گرانش پایین و اتمسفر رقیقتر از زمین انجام می شود.


عکس5: این نقشه مسیر حرکت مریخ نورد "کنجکاوی" ناسا از موقعیت فرودش در آگوست 2012 تا موقعیتش در اواسط نوامبر 2015 را نشان می دهد. در این تصویر او در حال نزدیک شدن به تلماسه های بگنولد است.

مشاهدات "تصویربردار شناسایی طیف سنج متراکم (CRISM)" واقع بر روی "مدارگرد شناسایی مریخ ناسا(MRO)" از تلماسه های بگنولد نشان می دهد که ترکیبات معدنی بر روی این تلماسه ها به طور برابر توزیع نشده اند. همزمان "تصویربردار وضوح بالا آزمایش علمی(HiRISE)" این مدارگرد مشغول جمع آوری مدرک از حرکت های تلماسه بگنولد است.

المن گفت:" ما با کمک "کنجکاوی" خواهیم فهمید که در واقع باد چگونه مواد معدنی موجود در تلماسه ها را مرتب و ذرات ریز مختلف را جابه جا می کند."

یکی از ذرات معدنی یافت شده در این تلماسه ها به عنوان مثال اولیوین (Olivine) است. یک ترکیب معدنی که در سنگهای سیاه آتشفشانی یافت می شود و یکی از اولین ذراتی است که به وسیله آب دچار دگرگونی می شود. چنانچه "کنجکاوی" در جلگه بگنولد ذرات معدنی دیگری بیابد که بر اثر وزش باد بر روی شن های تلماسه از ذرات سنگین غنی از اولیوین جدا شده اند، میتواند به محققان کمک کند تا بفهمند چه اندازه از اولیوین در ماسه سنگ های باستانی به جای تفکیک و مرتب سازی توسط باد، به وسیله آب دچار دگرگونی شده اند.

المن و ناتان بریج از اعضای آزمایشگاه کاربردی فیزیک دانشگاه جانز هاپپکینز در مریلند هدایت "کنجکاوی" در جلگه بگنولد را به عهده دارند.
بریج گفت:" بافت این تلماسه ها با بافت تلماسه های روی زمین متفاوت است. امواج موجود بر روی آن ها بزرگتر از امواج تلماسه های زمین است و علتش هنوز برای ما مشخص نیست. ما فشار پایین هوا را مسبب این امر می دانیم. زیرا باعث افزایش سرعت باد در جابه جا کردن ذرات می شود. اما در حال حاضر احتیاج به بررسی دقیقتر مشاهدتمان داریم."

ترجمه: مائده سهرابی
منبع: [url=http://www.nasa.gov/feature/jpl/nasas-curiosity-mars-rover-heads-toward-active-dunes]NASA[/url]