روشنایی یلدا در طولانی ترین شب سال

ریشه کلمه یلدا متعلق به زبان سریانی است و به معنای تولد یا میلاد است. در واقع یلدا، یک جشن آریایی است و پیروان میترائیسم، آن را از هزاران سال پیش در ایران برگزار می‌کردند. بسیاری بر این باور هستند که شب یلدا، میراثی از قوم کاسپین است. آنها اولین قوم آریایی بودند که وارد ایران شدند و توانستند انحراف تقریبا 23 درجه‌ای مدار زمین را با دقت خوبی اندازه گیری کنند.

در گذشته آیین‌هایی در این هنگام برگزار می‌شده که یکی از آنها جشنی شبانه و بیداری تا بامداد و تماشای طلوع خورشید تازه متولد شده، بوده است. جشنی که از لازمه‌های آن، حضور کهنسالان و بزرگان خانواده به نماد کهنسالی خورشید در پایان پاییز بوده است. همچنین خوراكی‌های فراوان برای بیداری دراز مدت همچون انار، هندوانه، آجیل و میوه‌های گوناگون در سفره آنها بوده است. این خوراکی‌ها نشانه‌ی برکت، تندرستی، فراوانی و شادکامی است.

تغییر فصل‌ها و به وجود آمدن انقلابین و اعتدالین:
می‌دانیم که زمین در طول یک سال (حدود ۳۶۵ روز و ۶ ساعت)، یک دور کامل به دور خورشید گردش می‌کند. زمین ما در فضا با زاویه‌ 23.5 درجه در مدار خود به دور خورشید گردش می‌کند. همین ویژگی دلیل به وجود آمدن فصل‌ها است.

نیمکره‌ی جنوبی و شمالی زمین با توجه به زاویه‌ی محور زمین در هر زمان از سال، نور خورشید را با زاویه‌ای خاص دریافت می‌کنند. با توجه به شکل زیر در موقعیت 1، نیمکره‌ی شمالی و نیمکره‌ی جنوبی با زاویه‌ای برابر از نور خورشید استفاده می‌کنند لذا در هر دو نیمکره، تقریبا شرایط یکسان است، در نیمکره‌ی شمالی بهار و در نیمکره‌ی جنوبی پاییز خواهد بود (اعتدال بهاری). در موقعیت 2، خورشید به نیمکره‌ی شمالی عمودتر از نیمکره‌ی جنوبی می‌تابد لذا در نیمکره‌ی شمالی تابستان و در نیمکره‌ی جنوبی زمستان است (انقلاب زمستانی). در موقعیت 3 همانند موقعیت 1، خورشید به هر دو نیمکره با زاویه یکسان می‌تابد لذا در نیمکره‌ی شمالی پاییز و در نیمکره‌ی جنوبی بهار خواهد بود (اعتدال پاییزی). در نهایت در موقعیت 4، خورشید به نیمکره‌ی جنوبی عمودتر از نیمکره‌ی شمالی می‌تابد، بنابراین در نیمکره‌ی شمالی زمستان و در نیمکره‌ی جنوبی تابستان خواهد بود (انقلاب زمستانی).

با شروع بهار در نیمکره‌ی شمالی و گذر از اعتدال بهاری، رفته‌رفته طول روز بلندتر می‌شود و طول شب کوتاه می‌شود تا به انقلاب تابستانی برسیم. در انقلاب تابستانی طولانی‌ترین روز سال را تجربه می‌کنیم (اول تیر) پس از آن طول روز کوتاه می‌شود تا به اول پاییز و اعتدال پاییزی برسیم. بعد از اعتدال پاییزی، طول روز کوتاه‌تر می‌شود و طول شب زیاد می‌شود تا به شب اول زمستان می‌رسیم. در این زمان طول شب از شب‌های قبل طولانی‌تر است و طول روز کوتاه است. به این ترتیب در 30 آذر انقلاب زمستانی اتفاق می‌افتد و همان طور که گفته شد از گذشته ایرانی‌ها طولانی‌ترین شب سال را جشن می‌گرفتند و تا طلوع خورشید آتش روشن می‌کردند.
آن­ها طلوع خورشید را پیروزی نور بر ظلمت می‌دانستند.