مهم اولین تصویر نزدیک از سیاهچاله به زودی منتشر می‌شود؛ در نزدیکی یک سیاهچاله چه خبر است؟

تلسکوپ افق رویداد (Event Horizon Telescope) یک شبکه از هشت رصدخانه رادیویی است که در سرتاسر جهان قرار گرفته‌اند و دو سیاهچاله غولپیکر را بررسی می‌کنند: سیاهچاله ابرپرجرم *Sagittarius A در مرکز کهکشان راه‌شیری و سیاهچاله‌ای در فاصله ۵۳.۵ میلیون سال نوری از ما و در مرکز کهکشان M87.
از آوریل ۲۰۱۷ این رصدخانه‌های رادیویی همکاری یکپارچه خود را آغاز کردند تا افق رویداد سیاهچاله را مطالعه کنند؛ مرزی که بعد از آن گرانش سیاهچاله به حدی می‌رسد که حتی نور هم نمی‌تواند از آن فرار کند. پس نزدیک به دو سال جمع‌آوری داده، حالا دانشمندان آماده هستند که اولین تصویر نزدیک از سیاهچاله را منتشر کنند.

شبکه تلسکوپ افق رویداد

دانشمندان امیدوارند تا با این داده‌ها به سوالات زیر پاسخ دهند:

۱- سیاهچاله واقعا چه شکلی است؟

همان‌طور که از اسم سیاهچاله مشخص است این جرم در هیچ یک از طول موج‌های الکترومغناطیس تابشی ندارد. اما زمانی ستاره‌ای به یک سیاهچاله نزدیک می‌شود، دیسکی از گاز و گرد و غبار دور آن پدید می‌آید که به دور آن می‌چرخد و به دلیل گرانش بالا اتم‌ها با هم برخورد می‌کنند و شکافته می‌شوند. به این ترتیب تابشی به صورت اشعه ایکس و سایر طول موج‌ها با انرژی بالا اتفاق می‌افتد. اولین تصویر نزدیک از سیاهچاله این موضوع را بهتر مشخص می‌کند.

۲- آیا گرانش نسبیت عام در نزدیکی سیاهچاله نیز صدق می‌کند؟

نسبیت‌عام انیشتین نظریه‌ای پذیرفته شده برای گرانش در نزدیکی اجرام سنگینی همچون ستاره نوترونی و سیاهچاله‌ها است. فیزیک‌دانان امیدوارند که داده‌های تلسکوپ افق رویداد و اولین تصویر نزدیک از سیاهچاله اثبات کند این نظریه در نزدیکی یک سیاهچاله درست است. اما اگر این طور نباشد و نسبیت عام در نزدیکی سیاهچاله نقض شود، خیلی جالب خواهد بود.

این یک شبیه‌سازی از سیاهچاله است. اگر نسبیت‌عام در نزدیکی سیاهچاله درست باشد تصویر وسط را خواهیم دید. اما اگر این طور نباشد سیاهچاله شکلی متفاوت خواهد داشت. (تصاویر راست و چپ)

۳- آیا باقی مانده یک ستاره که به نام پالسار شناخته می‌شود، در اطراف سیاهچاله وجود دارد؟

اگر یک ستاره یا پالسار در نزدیکی سیاهچاله قرار داشته باشد، می‌توان چگونگی کشیده شدن ماده درون سیاهچاله و نسبیت‌عام در اطراف آن را به خوبی بررسی کرد. پالسار PSR J1745-2900 که در سال ۲۰۱۳ کشف شد، در فاصله ۱۵۰ سال نوری از سیاهچاله مرکز کهکشان قرار دارد. به نظر این فاصله زیاد است. اما دانشمندان امیدوارند تلسکوپ افق رویداد پالسارهای نزدیک‌تری را پیدا کند. 

۴- چطور برخی از سیاهچاله‌ها جتی از ماده می‌سازند؟

برخی از سیاهچاله‌ها مقدار زیادی از گاز و گرد و غبار را می‌بلعند و برخی دیگر آن را به بیرون می‌فرستند و جتی از ماده می‌سازند. به نظر می‌رسد سیاهچاله *Sagittarius A دیسک عظیمی از ماه را در اطراف خود داشته باشد. از آنجا که این ماده از سیاهچاله مرکز کهکشان به فضای میان کهکشانی فرستاده می‌شود، می‌تواند در تشکیل و تحول کهکشان تاثیر گذاشته باشد.

منبع خبر: www.sciencenews.org

در شماره ۱۳ مجله الکترونیک کافه‌آسترو درباره تلسکوپ افق رویداد بخوانید.