مهم ماه در سایه روشن

تحلیلی در مورد خسوف 11 بهمن

در این نوشتار بر آن هستیم که تحلیلی در مورد خسوف 11 بهمن تقدیم نگاه شما کنیم،امید که مورد قبول واقع گردد...

مقدمه

گرفت های ماه و خورشید از بدو تمدن بشری همیشه زیبا و جذاب به شمار نیامده است و چون این پدیده با اوضاع طبیعی این دو جرم مهم زمین و آسمان منافات داشته لذا آن را شوم می پنداشتند ودرباره ی آن اعتقاد های خرافی داشتند در بسیاری از فرهنگ ها خورشید گرفتگی یک بلای آسمانی بود اما به فراخور زمان و با توجه به رشد و پیشرفت در سطوح مختلف علمی توجه بشر به آسمان این فضای بیکران دو چندان گشته است وامروزه می دانیم که خسوف و کسوف یکی جاذبه های طبیعت آسمان است.در نجوم آماتوری پیش گزارش نویسی امری است کاملا مرسوم و براي رد و بدل كردن يك‌سري اطلاعات پيش‌رصدي ارزشمند انجام مي‌شود.

خسوف(مَه گرفت) چیست؟ و چگونه رخ می دهد؟

همان‌طور كه مي‌دانيد اجسام اطراف ما دو حالت دارند. يا منير هستنيد و از خود نور ساطع مي‌كنند و يا غيرمنير(مستنیر) هستند و نور اجسام منير اطراف خود را منعكس مي‌كنند و از طريق نور آن‌ها، سايه توليد مي‌كنند. در فضاي منظومة شمسي، خورشيد پرتو افشاني مي‌كند و اجسام كدري مانند ماه و زمين نور آن را باز تابش مي‌كنند و در خلاف جهت تابش با     زوایه ای 180 درجه  آن سايه نيز توليد مي‌كنند. زمين در مداري بيضي شكل به دور خورشيد مي‌گردد كه از ديد ناظرين بر روي سطح آن به نظر خورشيد در حال چرخش است؛ اين مدار در اصطلاح دايرة‌البروج  نام دارد. ماه نيز در مداري بيضي شكل به دور زمين مي‌گردد. حال در اين صورت اگر زمين در بين ماه و خورشيد قرار گيرد سايه زمين بر ماه مي‌افتد و شاهد يك خسوف خواهيم بود. اما فاصلة زمين از خورشيد آن‌قدر كم است كه ما ابعاد خورشيد را مي‌توانيم تشخيص دهيم. لذا علاوه بر سايه، نيم‌سايه نيز در اطراف ماه و زمين به‌وجود مي‌آيد.

انواع خسوف(بسته به نوع عبور ماه)

منجمان سه نوع متفاوت از ماه گرفتگی را شناسایی کرده اند:

1.خسوف نیم سایه ای :ماه از قسمت نیم سایه ی زمین عبور می کند.پژوهش در زمینه ی این رویداد ویژه ی انجمن های علمی و تخصصی است و رصد آن پیچیده می باشد.

2.خسوف جزیی: بخشی از ماه از سایه ی زمین عبور می کند. رصد این رویداد حتی بدون استفاده از ابزار اپتیکی نیز ساده است.

3.خسوف کلی: تمام ماه از داخل سایه ی زمین عبور می کند. این رویداد به خاطر رنگ های گوناگون و مرتعشی که ماه در لحظه ی گرفت کامل در سطح خود دارد بسیار برجسته و مورد توجه است.

چرا در هر ماه یک خسوف رخ نمی دهد؟

صفحة مداري ماه و زمين منطبق بر هم نيستند و به اندازه‌ي 5.2 درجه با يكديگر فاصله دارند. پس اين دو صفحه در  دو نقطه همديگر را قطع مي‌كنند كه در اصطلاح به گره‌هاي صعودي (زماني كه ماه در حال رفتن از جنوب دايرة‌البروج به شمال آن است) و نزولي (زماني كه ماه در حال رفتن از شمال دايرة‌البروج به جنوب آن است) مشهورند. در واقع اگر يكي از گره‌ها در ميان زمين و خورشيد و ماه نيز همزمان در پايان ماه قمري باشد، شاهد يك كسوف خواهيم بود. و همزمان اگر ماه در حالت بدر باشد در گرة مقابل شاهد يك خسوف خواهيم بود. قطر زاويه‌اي ماه و خورشيد در آسمان نیم درجه قوسي است و حال اگر صفحة مداري ماه بر صفحة مداري زمين منطبق بود يا زاويه‌اي كمتر از نيم‌درجه داشت، آنگاه ما هر ماه شاهد يك خسوف در وسط و يك كسوف در پايان ماه قمري بوديم. ولي اين گره‌ها به دليل حركت زمين به دور خورشيد جاي ثابتي در آسمان ندارند.

شرایط ایجاد خسوف

با توجه به آنچه گفه شدشرط وقوع خسوف را در دو مورد می توان خلاصه کرد:

1.ماه و خورشید و زمین در یک راستا یا خط مستقیم قرار گیرند به طوری که زمین بین ماه و خورشید قرار داشته باشد. به عبارت دیگر ماه در حالت بدر از زمین دیده شود(در حالت مقابله).

2.ماه در حرکت مداری خود به دور زمین در یکی از گره ها (گره صعودی یا نزولی)قرار داشته باشد.

دوره ی ساروس

دوره ی ساروس، دوره ای است با چرخه ای حدود 18 سال و 11 روز و 8 ساعت (تقریبا 6585 و 3/1 روز) که می تواند برای پیش بینی گرفتگی خورشید و ماه استفاده شود. بعد از گذشت 18 سال از یک کسوف یا خسوف،مکان نقاط گره ای به جای قبلی خود بر گشته و ماه و خورشید و زمین تقریبا" دوباره به حالت قبلی برمی گردند و کسوف یا خسوفی شبیه همان کسوف یا خسوف قبلی روی می دهد.

این قانون اولین بار توسط کلدانی ها یا منحمین بابلی چندین قرن قبل از میلاد مسیح کشف شد. بعد ها این قانون به دست منجمین یونانی و رمی و مسلمان رسید. نام «ساروس» اولین بار توسط ادموند هالی در سال 1691 به چرخه ی کسوفها اطلاق شد.

چرا ماه در هنگام خسوف کلی به رنگ قرمز دیده می شود؟

اکثر مردم تصور مي کنند در ماه گرفتگي کلي زمين به طور کامل جلوي نور خورشيد را مي گيرد و مانع رسيدن آن به سطح ماه مي شود. اما بر خلاف آنچه تصور مي کنيم که در هنگام گرفت کلي نبايد چيزي از سطح ماه قابل مشاهده باشد اما بايد گفت که اتمسفر سياره زمين مسير برخي از پرتو هاي خورشيد را دچار شکست کرده و آنها را به داخل سايه هدايت مي کند. مولکول ها در اتمسفر زمين طيف ها با طول موج کوتاه ( زرد، سبز وآبي) را بيشتر از طيف هاي طول موج بلند ( نارنجي و قرمز) پخش مي کنند. در نتيجه نور سرخ ضعيف رسيده از جوّ زمين تمام­‌سايه را کمي روشن مي‌کند و ماه در اوج خسوف با بازتاب اين نور با تَه‌رنگ سرخ ضعيفي پيداست.اين فرايند به گرفت کلي ماه نيز رنگ قرمز- نارنجي مي دهد.  اما ميزان روشنايي و سرخي ماه در هر خسوف کلي تغيير مي‌کند که سنجش آن موضوعي جذاب براي منجمان آماتور و دانشمندان است.

رصد ماه گرفتگی

برای رصد این پدیده نیازی به استفاده از تلسکوپ نیست .شما می توانید ماه گرفتگی را با چشمان خود نیز رصد کنید اگر دوربین دوچشمی دارید بکارگیری آن سبب می شود که چشم انداز بزرگ تری داشته و نیز زمینه ی رنگی سطح ماه پرفروغ تر گردد. یک دوربین دوچشمی 35*7 و یا 50*7 می تواند کارآیی خوبی داشته باشد . منجمان آماتور می توانند در طی یک خسوف رصدهای مفیدی انجام دهند؛ پیش بینی میزان تاریکی ماه در هنگام گرفت کلی امری غیر ممکن است رنگ ماه می تواند از خاکستری تیره یا قهوه ای تا رنگهای قرمز روشن و نارنجی روشن تغییر کند. رنگ و درخشندگی ماه بستگی به میزان گرد و غباری دارد که در طی خسوف در اتمسفر زمین وجود دارد. با استفاده از« میزان درخشندگی دانژون» برای ماه گرفتگی ، منجمان آماتور می توانند رنگ و درخشندگی ماه را طبقه بندی کنند.

یک خسوف سوژه ی بسیار جذابی برای عکاسی است خوشبختانه عکاسی از خسوف آسان است به شرط آنکه امکانات مناسبی داشته باشید و از آن به خوبی استفاده کنید.

تحلیلی از خسوف 11 بهمن

قبل از ورود به مباحث آماری این خسوف همزمانی این خسوف با چند پدیده قابل توجه است شاید این تعبیر را در گوشه و کنار شنیده باشید اَبَر ماه آبی خونین(super blue blood moonو اینک به شرح این پدیده ها خواهیم پرداخت:1.ابر ماه 2. ماه آبی 3.ماه سرخ یا خونین(این اصطلاح در قسمت چرا ماه در خسوف به رنگ قرمز دیده می شود؟ توضیح داده شد)

*نکته: این سه پدیده در یک زمان رخ می دهند و در مورد یک ماه است نه اینکه سه ماه متفاوت در آسمان  دیده شود.

اَبَرماه چیست؟

در اصطلاح به ماه بدری گفته می شود که در مدار خودش به نزدیک ترین فاصله از زمین می رسد در این شرایط ماه  14%  بزرگ تر به نظر می رسد.این اَبَرماه سومین و آخرین اَبَرماه سال 96 و دومین ابرماه سال 2018 می باشد.

ماه آبی یا  blue moonچیست؟

پدیده ی ماه آبی پدیده ایی است مربوط به گاه شماری میلادی و تنها برای افرادی کاربرد دارد که از این تقویم استفاده می کنند.


توضیح تصویر:رنگ این تصویر واقعی نیست و صرفا برای تقریب به ذهن از این عکس استفاده شده است.

تعریف

ماه آبی به زمانی اطلاق می شود که دو ماه بدر در یک ماه میلادی ؛این رخداد به طور متوسط هر2.7 سال یکبار اتفاق می افتد و کاملا وابسته به تقویم میلادی است،در این شرایط ماه به رنگ سفید نقره ایی دیده می شود.

در سال 2018  موعد این پدیده است:اولین ماه بدر در 1 ژانویه،مطابق با11دی ،13ربیع الثانی ودومین آن 31 ژانویه ،مطابق با:11بهمن و 13 جمادی الاول.

آنچه موجب شده که توجه به این پدیده ی تقویمی بیش از سایر پدیده های ماه آبی مورد توجه منجمان و پوشش های خبری قرار گیرد این است که ماه بدر دوم مصادف با رخداد خسوف 11 بهمن است .

منشا پیدایش ماه آبی

این پدیده ارتباط مستقیمی با پدیده های نجومی ندارد و تنها به علت اختلاف میان تقویم میلادی و قمری است  و این اختلاف به همان نکته ی ساده ی کمتر بودن تعداد روز های ماه قمری (29 یا 30روزه) از ماه های 30 و 31 روزه ی میلادی بر می گرددو هیچ ارتباطی به رنگ ماه ندارد. نام ماه آبی کاملا عامیانه است و اطلاق آن به این پدیده بعلت یک ترجمه ی اشتباه صورت گرفته است. 

آیا ماه می تواند به رنگ آبی  دیده شود؟

پاسخ به این سوال مثبت است اما این یک پدیده نادر است و هیچ رخداد نجومی نبوده بلکه یک پدیده ی جوی است،همان طور که می دانیم نور ماه بازتاب نور خورشید و نور سفید است افزایش ناگهانی برخی عناصر موجب تغییر ظاهری رنگ ماه می شود :مثلا فوران آتش فشانی و ذرات معلق موجود در جو (مانند فیلتر آبی) تنها موجب عبور نور آبی ماه می شود  ودر نهایت ماه به صورت رنگ آبی دیده می شود(برای وضو بیشتر :تحقیق کنید چرا رنگ آسمان آبی است؟).

اطلاعات آماری این خسوف

این خسوف در بعد از ظهر چهارشنبه 11 بهمن رخ می دهد و متعلق به دوره ی ساروسی 124 است و چهل و نهمین گرفت از 74 گرفت این دوره است.

ورود ماه به نیم سایه ی زمین:14:21:15

 ورود ماه به سایه ی زمین،آغاز خسوف جزیی(تماس اول) :15:18:27

آغاز خسوف کامل(تماس دوم):16:21:47

حداکثر گرفتگی(وسط خسوف) :17:00

پایان خسوف کامل(تماس سوم) :17:37:51

پایان خسوف جزیی و لحظه ی پایان گرفتگی کامل (تماس چهارم) :18:41:11

پایان خسوف نیم سایه ایی:19:38:27

 مدت زمان گرفتگی کامل: 1ساعت و16 دقیقه

وضعیت مشاهده پذیری خسوف

این ماه گرفتگی زمانی رخ می دهد که ماه در ایران هنوز طلوع نکرده است،پس ما امکان مشاهده ی شروع ماه گرفتگی را نخواهیم داشت؛گرفت کلی ماه از ساعت 16:20 شروع می شود  وتا دقایقی پس از ساعت 17:30 ادامه خواهد داشت ساکنین شهر های شرقی  با استفاده از یک افق باز احتمالا دقایقی از گرفت کامل را در هنگام طلوع ماه مشاهده کنند.

ساکنان تهران تنها می توانند دقایق پایانی ماه گرفتگی کلی را که همزمان است با طلوع ماه مشاهده کنند(برای دیدن به یک افقی باز و بدون مانع نیاز دارید) و در شهر های غربی ماه را در حال خسوف جزیی مشاهده می کنند و این مرحله(خسوف جزیی) حدود یک ساعت  به طول می انجامد.

برای اطلاعات بیشتر به عکس زیر مراجعه کنید:

 

***موعد بعدی ماه گرفتگی کلی نیمه شب 5 مرداد 1397.........

همه نظرها (۰)

هیچ کس هنوز نظری ارسال نکرده