ورود یک دنباله‌دار میان‌ستاره‌ای به منظومه‌شمسی

در سال 2017 کشف ورود یک جسم با نام "اوما اوما" که از فضای میان‌ستاره‌‍‌ای وارد منظومه شمسی شده بود، باعث هیجان در بین ستاره‌شناسان و علاقمندان به علم نجوم شده بود. این روز‌ها دوباره خبر مشابهی به گوش می‌رسد. ستاره‌شناسان تقریبا اطمینان دارند دنباله‌داری که به تازگی رصد شده است، دومین جسم وارد شده از فضای میان ستاره‌ای به منظمومه شمسی ما است.

نام رسمی این دنباله دار C/2019 Q4 است. این دنباله‌دار توسط منجم آماتور اوکراینی در روز 8 شهریور سال جاری کشف شد. در صورت تایید نهایی، این دومین جسم میان ستاره‌ای بعد از "اوما اوما" است که به دیدار منظومه شمسی ما آمده است.

بعد از کشف این دنباله‌دار، ستاره‌شناسان سراسر دنیا مشغول رهگیری و ترسیم مسیر حرکت آن شدند تا مبدأ آن را مشخص کنند. داده‌‌های اولیه نشانگر این است که این شی به احتمال زیاد از خارج از منظومه شمسی آمده است.

برخلاف "اوما اوما" که در حین خروج از منظومه شمسی کشف شده بود، C/2019 Q4 همچنان مسیر خود را به سمت نواحی داخلی منظومه شمسی ادامه داده و احتمالا به مدت یک سال قابل رصد است. انتظار می‌رود که این دنباله دار تا سه ماه دیگر (ماه دسامبر) به نزدیکترین فاصله خود به خورشید برسد و جزییات بیشتری را برای مطالعه فراهم سازد. پیش‌بینی می‌شود که این شی تا فاصله 2 واحد نجومی، یعنی فراتر از مدار مریخ، به خورشید نزدیک شود. در حال حاضر قدر ظاهری دنباله‌دار 18 است و در نزدیکترین فاصله به خورشید، قدر آن 15 خواهد رسید.

به منظور تشخیص اینکه آیا این شی از بیرون منظومه شمسی وارد شده است یا خیر، ستاره‌شناسان با ترسیم مسیر آن، سرعت و انحنای مدار حرکت را پیدا می‌کنند. برای افزایش دقت این مسیریابی، ستاره شناسان باید چندین روز یا چندین هفته بین اندازه گیری های‌شان وقفه بیندازند. سپس با استفاده از مدل‌های ریاضی و داده‌های رصدی می‌توانند مسیر دقیق شی را تعیین کنند.

محاسبات اولیه نشان می‌دهد که ستاره دنباله دار C/2019 Q4 دارای یک مدار هذلولی است. این مدار به این دنباله دار امکان می دهد که از جاذبه خورشید بگریزد. با اینکه تا به اینجای کار محسابات نشان دهنده ورود این جسم از خارج منظومه شمسی است، اما هر جسمی با مدار هذلولی لزوما از ورای منظومه شمسی وارد نشده است. صدها جسم شناخته شده با مدار هذلولی وجود دارند که منشا آنها ابر اورت است (ابر اورت گروهی از اجرام یخی در لبه بیرونی منظومه شمسی هستند). گه‌گاهی اجرام این ابر از آن خارج شده و در یک مسیر بی بازگشت راهی داخل منظمومه شمسی می‌شوند. در انتها آنها با کمک جاذبه خورشید به فضای میان ستاره‌ای پرتاب می‌شوند.

مایکل بنیستر ستاره شناس دانشگاه بلفاست ایرلند در همین رابطه می‌گوید: "یکشنبه گذشته وضعیت این جسم به گونه‌ای بود که امکان بیان دقیق منشا آن ممکن نبود، ولی حالا با اطمینان می‌توان گفت که این جسم از فضای میان ستاره‌ای آمده است".

"اوما اوما" اولین جسمی با این ویژگی بود که در سال 2017 کشف شد. این اتفاق باعث شد که ستاره شناسان با وسواس بیشتری به دنبال اجرامی با این خصوصیات باشند. اما ظاهر سیگار مانند "اوما اوما" نشان دهنده این بود که ممکن است شرایط ستاره‌ای که این جسم از محیط اطراف آن آمده است نسبت به خورشید ما متفاوت باشد. به همین دلیل رصد های دقیق C/2019 Q4 می‌تواند برای مطالعه منظومه‌های فراخورشیدی مهم باشد.

ستاره شناسان در ماه های آینده در پی یافتن ساختار مواد تشکیل دهنده "دنباله" و "هسته" این دنباله‌دار هستند. با اینکه رصد چنین اجرامی به ندرت اتفاق می‌افتد ولی تخمین زده می‌شود که هر ساله چندین شی با این خصوصیات بدون شناسایی شدن از کنار زمین عبور می‌کنند.

منبع: Astronomy.com