گزارش سخنرانی دکتر کامران وفا، دانشگاه امیرکبیر، چهارشنبه ۸ اردیبهشت

(رویداد ها: سخنرانی دکتر وفا در دانشگاه امیرکبیر)

یک هفته قبل پوستر برنامه در دانشگاه ها، سایت ها و شبکه های اجتماعی توزیع شده بود. برخلاف دو سخنرانی دیگر دکتر وفا که در دانشگاه های تهران (۱۱ اردیبهشت) و شهید بهشتی (۱۳ اردیبهشت) برگزار می شد، این برنامه دیرتر اطلاع رسانی شد. به همین علت برگزار کننده ها حدس می زدند از برنامه استقبال زیادی به عمل نیاید. اما پیشبینی ها درست نبود. 

۳۰ دقیقه پیش از آغاز سخنرانی، صندلی های خالی زیادی در تالار بهمن بود. اما با نزدیک شدن به ساعت ۱۵:۴۵ و آغاز سخنرانی کم کم جمعیت افزایش یافت؛ به طوری که در ساعت ۱۵:۴۵ دیگر صندلی برای نشستن باقی نماند و اکثر افراد به ناچار ایستادند. به همین علت با هماهنگی انجمن فیزیک و اطلاع رسانی دبیر انجمن، همه شرکت کننده ها به سالن مولانا با ظرفیت نزدیک به ۴۰۰ نفر حرکت کردند. جالب بود که حتی در اینجا هم عده زیادی ایستادند و یا روی زمین نشستند.

مانند سایر سخنرانی و همایش ها برنامه دیر تر از زمان اعلام شده شروع شد و جابه جایی بین دو سالن نیز مزید علت شد. سرانجام در ساعت ۱۶:۱۵ دکتر وفا با تشویق حاضرین وارد سالن شدند.

پس از خوش آمد گویی توسط دبیر انجمن، دکتر کمانی، استاد دانشگاه امیرکبیر، رزومه ای از فعالیت های علمی دکتر وفا ارائه کردند و از ایشان دعوت نمودند تا برای آغاز سخنرانی حاضر شوند.

پروفسور کامران وفا سخنرانی خود را با خاطره ای از دانشگاه پلی تکنیک آغاز کرد؛ او کمی از محل تحصیل خود در دبیرستان البرز گفت.

استاد دانشگاه هاروارد، سخنرانی خود را با کشف آیزاک نیوتون به عنوان آغازگر دوران فیزیک مدرن، شروع کرد. سپس گرانش از دید نیوتون و انیشتین بررسی شد. او از مکانیک کوانتوم و مشکلات انیشتین با آن گفت. دکتر وفا از مشکل فیزیک مدرن و عدم تطابق مکانیک کوانتوم و نظریه انیشتین گفت و نظریه ریسمان را به عنوان یک نظریه وحدت بخش معرفی کرد.

او اشاره کرد که هر ذره بنیادی می تواند یک ریسمان باشند و همه ریسمان ها واحد هستند. پس ریسمان می تواند یک نظریه واحد جهانی باشد. البته مشکل این نظریه عدم آزمایش پذیری آن است. ریسمان ها در انرژی های بسیار بالا ظاهر می شوند و تکنولوژی امروز برای دیدن آنها کافی نیست. دکتر وفا گفت رصد ریسمان در سال های آینده یک شانس و تقریبا این موضوع غیر ممکن است.

سپس دکتر وفا توضیحاتی درباره مشکلات آنتروپی سیاهچاله ها، انواع و تعداد ذرات بنیادی و ابعاد اضافه مطرح کرد و ریسمان را راه حلی برای این پرسش ها دانست. وی همچنین از تغییر فاز در ریسمان ها و «برین ها» سخن گفت.

در انتها پروفسور وفا از ارتباط زیبای ریسمان و هندسه ابعاد صحبت کرد.

پس از پایان سخنرانی، پرسش و پاسخ آغاز شد. اولین سوالات را افرادی پرسیدند که بهتر از سایرین با نظریه ریسمان و ذرات بنیادی آشنایی داشتند. بنابراین برنامه با سوالات تخصصی تر ادامه پیدا کرد. دکتر وفا ابتدا پرسش های سخت و مفاهیم تخصصی را آسان تر بازگو می کرد و سپس پاسخ آنها را ارائه می داد. گاهی در میان سوال و جواب ها، بحث هایی بوجود می آمد که علی رغم جالب بودن، نارضایتی برگزار کننده ها از اتلاف وقت را همراه داشت.

در میان سوالات، بعضی توسط اساتید دانشگاه امیرکبیر مطرح می شد. متاسفانه از اساتید دانشکده فیزیک، افراد کمی حضور داشتند و در عوض اساتید دانشکده ریاضی استقبال بیشتری کرده بودند. البته به سبب موضوع سخنرانی، استقبال دانشکده ریاضی عجیب نبود، اما عدم استقبال اساتید فیزیک ...

برنامه با پرسش های بیشتر ادامه پیدا کرد و دکتر وفا خستگی ناپذیر همه سوالات را پاسخ می دادند. هر چه به سوالات پایانی نزدیک می شدیم، پرسش ها ساده تر و گاهی غیر علمی می شد. بعضی افراد از آخرین پژوهش های دکتر وفا و نظریه F سوال کردند و بعضی دیگر نظر ایشان درباره دو بعد زمانی را می پرسیدند. البته دکتر وفا هوشمندانه سوالات را پاسخ دادند و با توجه به اینکه برنامه عمومی بود نظرات خود را تخصصی مطرح نمی کردند.

زمانی که دکتر وفا یکی از سوالات را پاسخ می داد، گفت که هفته گذشته، پیش از سفر به ایران، پروفسور استیفن هاوکینگ را در هاروارد ملاقات کردند و هاوکینگ برای سفر مجدد به ایران ابراز تمایل کرده. امیدواریم روزی پروفسور هاوکینگ نیز به ایران سفر کند.

حدود ساعت ۱۷:۴۵ پرسش و پاسخ عمومی پایان یافت و پس از گرفتن عکس دسته جمعی و البته بعضی عکس های سلفی، حاضرین از سالن خارج شدند. عده ای از علاقمندان همراه با دکتر وفا به بیرون از سالن حرکت کردند و در مسیر سالن مولانا و دانشکده فیزیک باز هم با ایشان به گفت گو پرداختند. در مسیر جمعیت بار ها متوقف  می شد و دکتر وفا به پرسش ها جواب می دادند. بعد از رسیدن به دانشکده فیزیک تقاضا شد که فقط دانشجویان فیزیک وارد دانشکده شوند، اما باز هم به این درخواست توجهی نشد.

همه علاقمندان همراه با دکتر وفا  وارد سالن طبقه همکف دانشکده فیزیک امیرکبیر شدند. جلسه در این سالن با جمعیت بسیار کمتری ادامه پیدا کرد.

بر خلاف درخواست های مکرر مبنی بر پایان برنامه تا ساعت ۱۹، باز هم سوالات زیادی مطرح شد و دکتر وفا با صبر به همه آنها پاسخ دادند. یکی از نکات جالب حضور  نوجوانی ۱۵ ساله و علاقمندی او به موضوع سخنرانی بود. پروفسور وفا وی را راهنمایی کرد تا کتاب های مناسبی پیدا کند.

دکتر وفا در آخرین سخنان خود اشاره کردند که در زمان مطالعه و پژوهش فیزیک، نیاز است با علوم دیگر نیز در ارتباط باشیم. فیزیک، زیست، شیمی، علوم مهندسی و ... می توانند ارتباط جالبی با هم داشته باشند و این موضوع به پیشرفت علم کمک می کند.

سرانجام در ساعت ۱۹:۳۰ سخنرانی پایان یافت.

پس از پایان سخنرانی و جلسه پرسش و پاسخ، دکتر وفا همراه با اعضای انجمن به سمت طبقه دوم دانشکده حرکت کردند. پروفسور وفا تابلویی که انجمن از زندگی نامه ایشان تهیه کرده بود را در میان تصاویر مشاهیر فیزیک در طبقه دوم نصب کردند. سپس از گالری عکس های فیزیکی طبقه اول دیدن کردند و یکی از دانشجویان درباره تصاویر توضیحاتی ارائه داد.

امیدواریم به زودی باز هم سخنرانی هایی با حضور فیزیکدانان برجسته ای همچون دکتر کامران وفا در دانشگاه امیرکبیر و سایر دانشگاه ها برگزار شود.

فایل ضبط شده سخنرانی دکتر کامران وفا (کلیک کنید)